Yatırımcı sunumlarının en önemli bölümlerinden biri rekabet analizi. Bu kısmın doğru ele alınması iki noktada önem taşıyor: 1. Girişimcinin rekabeti doğru okuyabilmesi, 2. Potansiyel yatırımcının duruma hakimiyetinizi görebilmesi. Michael Porter tarafından oluşturulan 5 Güç Analizi yatırımcı sunumlarında iş modeli ve rekabet ortamını detaylıca aydınlatma potansiyeline sahip olmasına rağmen, genellikle yeterince kullanılmıyor. Peki bu analiz nedir ve nasıl yapılır?
Porter Analizi Nedir?
Harvard Üniversitesi’nden Profesör Michael Porter tarafından 1979’da ortaya konulan bu model, bir endüstrinin rekabetçi yapısını ve cazibesini değerlendirmek için tasarlandı. Bu model, işletmelere endüstriyel tehditleri ve fırsatları tanımlamalarında kılavuzluk eder.
Porter 5 güç analizi nasıl yapılır?
Porter’ın modeli, bir girişimin rekabet dinamiklerini tanımlayan beş temel gücü inceler:
Bu yazıda neler var?
- Girişiminizde Mevcut Rakiplerin Rekabeti
- Tedarikçilerin Gücü
- Müşterilerin Pazarlık Gücü
- Yeni Girenlerin Tehdidi
- İkame Ürünlerin Tehdidi
Porter 5 güç modeli ne için kullanılır?
Bu model, bir endüstrinin genel rekabet ortamını analiz etmek için kullanılır. İşletmeler:
- Rekabetçi avantajlarını tanımlayabilir,
- Kârlılığı etkileyebilecek faktörleri belirleyebilir,
- Bilinçli stratejik kararlar alabilir.
Rekabeti etkileyen güçler neledir?
Rekabeti etkileyen güçler, Porter’ın modeli ile belirlenen beş kritik faktördür: Mevcut rakipler, tedarikçiler, müşteriler, yeni girenler ve ikame ürünler.
Start Up'lar için 5 Güç Analizi Örneği: MAXX
Bir startup’ımız olduğunu düşünelim adı MAXX olsun, bu bir fintech uygulaması özelliği ise üniversite öğrencilerine çeşitli indirimler ve hediyeler sağlıyor olması. Piyasada örneklerini görebileceğimiz bir örnek.
Şimdi MAXX için rekabet analizini yapalım. Porter 5 Güç analizi ile nasıl bakabiliriz?
1. Endüstrideki Mevcut Rakiplerin Rekabeti:
MAXX’a Direkt Rakipler: Türkiye’deki öğrencilere yönelik banka uygulamaları (örneğin; Garanti BBVA’nın “Cep Şubesi”, Ziraat Bankası’nın mobil uygulaması).
- Diğer fintech uygulamaları, örneğin; “Papara”, “ininal” gibi genç kitleye hitap eden platformlar.
- Bazı alışveriş platformlarının öğrencilere sunduğu indirim ve kampanyalar.
2. Tedarikçilerin Gücü
- Ödeme Altyapısı Sağlayıcıları: Türkiye’de faaliyet gösteren BKM gibi ödeme altyapıları.
- İndirim Sağlayıcı Markalar: Öğrencilere indirim sunan restoranlar, kafe, giyim mağazaları vb. markalar. Eğer MAXX, bu markaların indirimlerini öğrencilere sunuyorsa, bu markalar tedarikçi konumunda olacaktır.
3. Müşterilerin Pazarlık Gücü
Üniversite Öğrencileri: Öğrenciler genellikle ekonomik olarak sınırlı bütçeye sahip oldukları için fiyat ve indirimlere duyarlıdırlar. Eğer WAX’da sunulan indirimler veya avantajlar diğer platformlarda daha uygunsa, öğrenciler bu platformlara yönelebilir.
4. Yeni Girenlerin Tehdidi
- Teknoloji ve Lisanslama: Fintech uygulamaları için gerekli olan teknolojik altyapı ve lisanslama süreci giriş engelleri oluşturabilir. Ancak, Türkiye’de fintech’e olan ilginin artmasıyla beraber bu engellere rağmen yeni oyuncuların pazara girmesi olasıdır.
- Üniversite Odaklı Yeni Start-up’lar: MAXX’ın başarısını gören diğer girişimciler, benzer bir modelle veya farklı avantajlarla pazarda yer alabilirler.
5. İkame Ürünlerin Tehdidi
- Fiziksel İndirim Kartları: Öğrenci dernekleri veya kulüpleri tarafından sunulan fiziksel indirim kartları.
- Öğrenci Kredileri ve Banka Hesapları: Geleneksel bankaların öğrencilere sunduğu kredi veya avantajlı hesap seçenekleri.
- E-ticaret Platformları: Trendyol, Hepsiburada gibi platformların öğrencilere özel kampanyaları.
Bu analiz örneği, MAXX’ın hangi alanlarda dikkatli olması gerektiğini ve pazardaki potansiyel fırsat ve tehditleri belirlemesine yardımcı olacaktır.
Ayrıca, yatırımcılara sunulduğunda, MAXX’ın pazarın derinlemesine analizini yaparak stratejik planlama gerçekleştirdiğini gösterir.
Özetlemek gerekirse Porter’ın 5 Güç Analizi, işletmelerin rekabet ortamını derinlemesine anlamalarına yardımcı olan bir araçtır. Bu analiz sayesinde, işletmeler stratejik adımlarını daha bilinçli atabilirler. Özellikle yatırımcı sunumları açısından olmazsa olmaz bir yöntem denebilir.